34. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce
Dlaczego wszyscy ludzie mają zimne twarze?
Dlaczego drążą w świetle ciemne korytarze?
Dlaczego ciągle muszę biec nad samym skrajem?
Dlaczego z mego głosu mało tak zostaje?
Jacek Kaczmarski „Krzyk” 1978 r.
Stan wojenny wprowadzony został na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 13 grudnia 1981 r. na mocy uchwały Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981r. i na polecenie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. W niedzielę, 13 grudnia 1981 roku, o 6 rano miliony Polaków dowiedziały się z radiowo-telewizyjnego przemówienia gen. Jaruzelskiego, iż w Polsce został wprowadzony stan wojenny. Rozpoczęły się masowe aresztowania, w całym okresie stanu wojennego w więzieniach i ośrodkach internowania osadzanych zostało około 10 tyś. osób. Przez kraj przetoczyła się fala strajków i akcji protestacyjnych. Organizowano wystąpienia uliczne, bojkotowano prasę głównego nurtu i powołano do życia niezależny ruch wydawniczy. Obok internowań i aresztowań w wielu środowiskach zawodowych rozpoczęły się represje, których efektem były liczne zwolnienia z pracy. Rozwiązano wszystkie związki zawodowe oraz najważniejsze stowarzyszenia twórcze skupiające opozycyjną inteligencję. W okresie stanu wojennego śmierć poniosło blisko 100 osób – uczestników strajków, manifestacji ulicznych, ofiar pobicia przez funkcjonariuszy SB. W odpowiedzi na stan wojenny Świat Zachodni zareagował wprowadzeniem sankcji gospodarczych w stosunku do Polski. W tym samym czasie Polska Emigracja organizowała demonstracje przed ambasadami PRL na Zachodzie, przygotowywała transporty z pomocą charytatywną, wspierała działalność opozycyjną w Polsce i uważnie wsłuchiwała się w „głos” Radia Wolna Europa, bacznie śledząc wydarzenia w Ojczyźnie.
Tak wprowadzenie stanu wojennego wspominał ks. Stanisław Bartmiński
Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego rozpoczęła się chyba nowa era w życiu naszego narodu. Stan ten wszyscy odczuwali jako uderzenie w demokrację i „Solidarność” – taka była opinia przeciętnego Polaka. 13 grudnia ogłosiłem w kościele żałobę narodową, organy nie grały, ludzie płakali i wszyscy po wielu latach śpiewaliśmy „Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie”. [...]
Źródło: Świadectwa stanu wojennego, oprac. Antoni Dudek i Krzysztof Madej, Warszawa 2001, s. 21–26 [relacja przygotowana przez Dariusza Iwaneczkę], w: Stan Wojenny, red. Anna Piekarska, Małgorzata Strasz, Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2003, str. 72.
Pacyfikacja strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina 16 grudnia 1981 r. Foto Janusz Rydzewski, zbiory Ośrodka KARTA.