"Seroccy Katyńczycy" oraz "Zagłada Katyńska" - zapraszamy na wystawy
Przed siedemdziesięciu laty, w kwietniu 1940 r. władze sowieckie dopuściły się niespotykanej zbrodni ludobójstwa, mordując tysiące polskich oficerów i policjantów. Dla Polski była to ogromna strata, bowiem ofiary te, to w większości oficerowie rezerwy reprezentujący różne inteligenckie zawody. Pojęciem zbrodnia katyńska obejmowano nie tylko zagładę oficerów z obozu w Kozielsku w Lesie Katyńskim, ale również jeńców z obozów w Starobielsku i w Ostaszkowie, bowiem dopiero od niedawna znamy miejsca ich pomordowania i pochowania - w Charkowie i w Miednoje koło Tweru. Zbrodnia została ujawniona w kwietniu 1943 r., gdy odkryto zbiorowe groby w Katyniu, przeprowadzono ekshumację i zidentyfikowano część ofiar. Niemcy nadali temu wymiar propagandowy, zarówno w prasie jak i w specjalnym kilkusetstronicowym wydawnictwie książkowym. Jedną z osób, które odegrały ważną rolę w upublicznieniu tej sprawy i nadaniu jej właściwego wymiaru, był - rodzinnie związany z ziemią serocką - sekretarz Polskiego Czerwonego Krzyża, Kazimierz Skarżyński, autor pierwszego obszernego „Raportu z Katynia”. Pochodził on z rodziny długoletnich właścicieli dóbr Popowo koło Serocka (w podziemiach kościoła w Popowie pochowany jest jego ojciec Henryk Skarżyński właściciel majątku Jedwabno oraz stryj Stanisław, dziad Edmund i pradziad Tomasz Skarżyńscy).
Przez dziesiątki lat o zbrodni tej się nie mówiło i nie pisało, a jeśli już to fałszywie przypisując mord Niemcom. Próby pisania prawdy były gorliwie wymazywane przez cenzurę, nie tylko w tekstach pisanych przez historyków, ale nawet z nekrologów. Była jednak w pamięci rodzin i znajdowała miejsce w inskrypcjach nagrobnych na wielu polskich cmentarzach. Dwa przykłady tego znalazły się też na serockim cmentarzu – Katyń na grobie Urbańskich i Maciejewskich oraz Starobielsk na grobie Głowackich. Zbrodnia katyńska, to wielotysięczna lista pomordowanych - 4410 jeńców z obozu w Kozielsku, 3811 jeńców z obozu w Starobielsku oraz 6314 jeńców z obozu w Ostaszkowie. Niemal każda większa miejscowość w Polsce ma na tej liście swoich bohaterów. Wśród nich jest również miasto i gmina Serock z listą 10 osób związanych z Serockiem czy to z racji urodzenia w tym mieście lub którejś z sąsiednich miejscowości, czy też przez fakt dłuższego w nich zamieszkiwania. Lista ta nie obejmuje licznej grupy absolwentów Szkoły Podchorążych Łączności w Zegrzu oraz byłych oficerów Centrum Szkolenia Wojsk Łączności, z wyjątkiem majora Pilcha, który jako lekarz był przez szereg lat blisko związany nie tylko ze środowiskiem lokalnym Zegrza, ale też i całej gminy. Najwięcej osób urodziło się w Serocku – 5, w Jadwisinie – 1 i w Wierzbicy -1. Najstarszy urodził się w 1893 r. najmłodszy w 1908 r. W przypadku osób urodzonych w Serocku mamy przede wszystkim przedstawicieli starych rybackich rodzin, od wielu pokoleń osiadłych w mieście: Andrzejczaków, Głowackich i Uniewiczów. Z nich tylko Mieczysław Głowacki po studiach powrócił do Serocka, podejmując pracę jako lekarz weterynarii, ale tuż przed wybuchem II wojny światowej i on wyprowadził się na Kresy. Chaim Inwentarz reprezentuje dość liczną w Serocku, bo liczącą 40 % mieszkańców, społeczność żydowską.
Oficerowie Wojska Polskiego.
Ryszard Robert Bock porucznik rezerwy. Urodził się 8 września 1906 r. w Warszawie. Był synem lekarza Konrada Adolfa Bocka, kapitana Wojska Polskiego i jego pierwszej żony Modesty z Bieleckich. Ojciec osiadł w Serocku w 1924 r. i pracował tu jako lekarz aż do wybuchu II wojny światowej. Był tu postacią powszechnie znaną, m.in. w środowisku szkolnym, pełnił bowiem przez wiele lat funkcję członka dozoru szkolnego, a w latach 1934-36 funkcję prezesa. Wybudował w 1931 r. dom zachowany do dziś, w którym po 1945 r. był Ośrodek Zdrowia z izbą porodową, następnie umieszczono tu sale lekcyjne na czas remontu szkoły, później ośrodek Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, a obecnie mieści się tu Integracyjne Centrum Opieki, Wychowania, Terapii KKWR w Serocku. W czasie II wojny światowej bohater przebywał w Warszawie, był więźniem Pawiaka i 31.12.1943 r. został przez Niemców rozstrzelany w publicznej egzekucji na ulicy Towarowej. Jego drugi syn Wojciech Bock był lotnikiem w Wielkiej Brytanii i zginął w czasie lotu bojowego nad Niemcami.
Ryszard Bock ukończył gimnazjum w Pułtusku w 1925 r. oraz wydział prawa na Uniwersytecie Warszawskim w 1933 r. Był absolwentem Szkoły Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu. W 1933 r. został mianowany podporucznikiem, z przydziałem do 1 baonu telegraficznego, a następnie na dowódcę plutonu łączności w 3 dywizjonie artylerii konnej. Ćwiczenia rezerwy odbył w latach 1934-36, po których w 1937 r. awansował na porucznika rezerwy. Pracował jako sędzia, ostatnio jako prezes Sądu Grodzkiego w Sierpcu. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany w Charkowie.
Mieczysław Marian Głowacki podporucznik rezerwy. Urodził się w Serocku 8 października 1908 r. Był synem Stanisława i Bronisławy z Chojeckich. Ojciec był początkowo rybakiem i retmanem, a następnie został przedsiębiorcą m.in. właścicielem tartaku i okazałej kamienicy w Rynku. Był jednym z najznamienitszych obywateli Serocka, długoletnim radnym Rady Miejskiej w Serocku, ławnikiem u boku burmistrza Józefa Jasiobędzkiego oraz przez wiele lat prezesem dozoru szkolnego. W czasie II wojny światowej został aresztowany przez Niemców i zamordowany w obozie koncentracyjnym Buchenwald w 1942 r.
Mieczysław Głowacki był uczniem gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie. W 1935 r. ukończył studia weterynaryjne na Uniwersytecie Warszawskim i podjął pracę w rodzinnym Serocku jako weterynarz. Z jego inicjatywy w 1937 r. w serockiej szkole powstało koło PCK.
Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim w 1934 r. a po odbyciu ćwiczeń rezerwy w 18 pułku artylerii lekkiej, uzyskał w 1935 r. stopień podporucznika. Później otrzymał przydział do 29 pułku artylerii lekkiej. W 1938 r. lub na początku 1939 r. przeniósł się do Sokółki. We wrześniu 1939 r. został zmobilizowany przez Ośrodek Zapasowy w Grodnie. Był więźniem obozu w Starobielsku. Zamordowany został w Charkowie.
Chaim Boruch Inwentarz podporucznik rezerwy. Urodził się 14 grudnia 1896 r. w Serocku. Był synem Judy kupca i Fraidy z Rozenowiczów. Miał rodzeństwo: brata Arona Jankiela, siostrę Bajlę Fajgę, która w 1902 r. poślubiła serockiego kupca Chaima Lejba Kułakiera (w latach 30. mieszkali w Warszawie przy ulicy Krochmalnej) oraz siostrę Surę, od 1924 r. żonę Symchy Binema Malewiaka kupca z Mławy, który po ślubie zamieszkał w Serocku i razem z żoną był właścicielem domu przy ul. Warszawskiej 39. W II poł. XIX w. członkowie tej rodziny mieszkali nie tylko w Serocku, ale też we wsi Dębe. Chaim studiował medycynę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie oraz był uczestnikiem obrony Lwowa w 1918 r., a później wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. Zdemobilizowany z wojska w 1921 r. w stopniu podporucznika. Medycynę ukończył na Uniwersytecie Warszawskim i podjął pracę jako lekarz w Warszawie. We wrześniu 1939 r. miał przydział do kadry zapasowej 9 Szpitala Okręgowego w Brześciu Litewskim. Więzień obozu w Kozielsku. Zamordowany w Katyniu w 1940 r. Zidentyfikowany przy ekshumacji w 1943 r. pod nr 1172, dzięki zachowanej oficerskiej książeczce żołdu.
Marian Janicki porucznik rezerwy kawalerii. Urodził się 15 września 1900 r. w Wierzbicy koło Serocka. Był synem Konstantego i Eleonory z Kowalskich. Matka pochodziła z jednej z najdłużej osiadłych i szanowanych rodzin w tej miejscowości. Jako uczeń gimnazjum w Pułtusku i członek Polskiej Organizacji Wojskowej uczestniczył w listopadzie 1918 r. w rozbrajaniu wojsk niemieckich w Pułtusku i powiecie pułtuskim
Jako ochotnik wstąpił do WP i w szeregach 4 pułku ułanów walczył w 1919 r. na froncie litewsko-białoruskim, a w 1920 r. pod Wilejką, Rakowcem, Kalenkowiczami i nad Berezyną.
W 1924 r. ukończył Państwową Szkołę Mierniczą w Warszawie i zamieszkał w mieście Lipno. W 1925 r. otrzymał stopień podporucznika, a kolejny awans na porucznika w 1932 r. W 1927 r. odbył ćwiczenia rezerwy w 5 pułku ułanów zasławskich w Ostrołęce, a w 1930 r. jako dowódca plutonu zwiadowców konnych ćwiczenia w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu.
We wrześniu dostał się do niewoli sowieckiej. Był więźniem obozu w Kozielsku. Zamordowany w Katyniu. Zidentyfikowany w czasie ekshumacji w 1943 r. pod nr 3213. Przy jego zwłokach znaleziono m.in. pozwolenie na broń, kwit depozytowy, kwit zastawny, kwit kasowy oraz 2 kartki z zapiskami.
Witold Piasecki kapitan służby stałej. Urodził się 18 września 1896 r. w Serocku. Był synem Kazimierza, właściciela gospodarstwa rolnego i Leokadii z Kuklińskich. Ojciec w 1925 r. był zastępcą burmistrza i członkiem Komitetu Budowy Szkoły. W 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, do Legii Akademickiej. Ukończył Szkołę Podchorążych w Warszawie, otrzymując nominację na stopień podporucznika w 1919 r. W latach 1919-1921 służył w 36 pułku piechoty Legii Akademickiej. Za męstwo w wojnie polsko - bolszwickiej 1920 r. został odznaczony Krzyżem Walecznych i awansowany na stopień porucznika. Od 1925 r. służył w Korpusie Ochrony Pogranicza, w 11 i 14 baonie. W 1934 r. ukończył Wyższą Szkołę Intendentury. Awans na kapitana uzyskał w 1935 r. We wrześniu 1939 r. miał przydział jako oficer informacyjny 4 Dywizji Piechoty. Więzień obozu w Starobielsku. Zamordowany w Charkowie. Jego brat por. Józef Piasecki zginął we Francji.
Kazimierz Pilch major służby stałej. Urodził się 4 marca 1899 r. we Lwowie. Był synem Franciszka i Franciszki z domu Stodolak. Uczestnik wojny 1920 r. Ukończył medycynę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W latach 1927 - 1939 r. pracował jako lekarz w Centrum Wojsk Łączności w Zegrzu. W 1930 r. otrzymał stopień kapitana, a w 1938 r. awans na majora. Bardzo aktywnie działał w kole Rodziny Wojskowej oraz PCK.
Internowany w obozie w Kozielsku. Zamordowany w Katyniu. Wymieniony na liście transportowej NKWD z 14 IV 1940. Zidentyfikowany przy ekshumacji w 1943 r. pod nr 2798. Przy jego zwłokach znaleziono: kartę mobilizacyjną, legitymację odznaczeniową odznaki 1 baonu telegraficznego oraz list kapitana Stanisława Kozickiego z Zegrza stwierdzający kupno samochodu.
Ryszard Urbański porucznik rezerwy. Urodził się 30 stycznia 1899 r. w Jadwisinie koło Serocka. Był synem Jana leśniczego w dobrach księcia Macieja Radziwiłła i Wandy z domu Ślusarz. Jako uczeń Seminarium Nauczycielskiego uczestniczył w listopadzie 1918 r. w rozbrajaniu Niemców w Warszawie. W 1919 r. w składzie 3 pułku ułanów walczył na froncie litewsko-białoruskim. W czasie wojny 1920 r. brał udział w operacji kijowskiej, a następnie podczas odwrotu tego pułku walczył z Litwinami pod Sejnami i Druskiennikami. W 1925 r. ukończył Seminarium Nauczycielskie i został kierownikiem szkoły w Starynie pow. Nowogródek. W 1929 r. został mianowany podporucznikiem rezerwy i otrzymał przydział na dowódcę plutonu w 78 pułku piechoty w Baranowiczach. W 1939 r. dostał awans na porucznika. Internowany w obozie w Kozielsku. Został zamordowany w Katyniu 17 lub 19 kwietnia 1940 r. Zidentyfikowany w czasie ekshumacji w 1943 r. pod nr 3220, dzięki zachowanej legitymacji urzędniczej. Żona, Zofia z Żukowskich, z trzema córkami została zesłana do Kazachstanu, skąd wróciła w marcu 1946 r. i na pewien czas zamieszkała u rodziny w Serocku.
Jego młodszy brat ppor. Tadeusz Urbański z 2 batalionu Warszawskiej Brygady Obrony Narodowej poległ 12 września 1939 r. pod Rynią niedaleko Serocka i został pochowany na cmentarzu w Wieliszewie. Patriotyczne tradycje kontynuował siostrzeniec Artur Maciejewski ps. Ryś, jeden z przywódców młodzieżowej antykomunistycznej organizacji podziemnej, działającej na terenie powiatu pułtuskiego, w 1949 r. skazany na 10 lat ciężkiego więzienia.
Decyzją prezydenta Lecha Kaczyńskiego, podczas uroczystości obchodów katyńskich w dniach 9 – 10.11.2007 r. oficerowie zamordowani w Katyniu, Miednoje i Charkowie zostali pośmiertnie mianowani nako lejne stopnie wojskowe.
Policjanci Policji Państwowej.
Kazimierz Andrzejaczek posterunkowy Policji Państwowej. Urodził się w Serocku 21 sierpnia 1904 r., Pochodził z jednej z najstarszych rodzin serockich i był synem Józefa rybaka i Marianny z Zalewskich. We wrześniu 1939 r. służył w komendzie Powiatowej Policji w Stanisławowie. Więzień Ostaszkowa. Zamordowany w Twerze, pochowany w Miednoje.
Feliks Sobolewski posterunkowy Policji Państwowej. Urodził się 18 maja 1899 r. w Pułtusku, syn Feliksa i Marianny z Wiesiołków. Uczestnik wojny 1920 r. Wstąpił do policji w 1922 r. Początkowo służył w powiecie puławskim, a następnie w latach 1927 - 1933 pełnił służbę na posterunku w Serocku. Mieszkał tu razem z żoną Anastazją z Balcerkiewiczów, a w Serocku urodzili się ich dwaj synowie: Ryszard Edmund w 1930 r. oraz Aleksander Andrzej w 1933 r. Później został przeniesiony na posterunek w Obrytem pow. pułtuski. We wrześniu 1939 r. służył w Mińsku. Więzień obozu w Ostaszkowie. Zamordowany w Twerze, pochowany w Miednoje.
Jan Uniewicz starszy przodownik PP. Urodził się 4 lipca 1893 r. w Serocku. Podobnie jak Andrzejaczek był przedstawicielem jednej z najstarszych rodzin serockich. Był synem Antoniego i Emilii z Siemińskich. Uczestnik wojny 1920 r. Po demobilizacji wstąpił do policji i przez wiele lat służył w posterunkach w powiecie mławskim. We wrześniu 1939 r. był komendantem posterunku w Kuczborku koło Żuromina. Więzień obozu w Ostaszkowie. Zamordowany w Twerze, pochowany w Miednoje. Odznaczony Medalem Niepodległości oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Decyzją prezydenta Lecha Kaczyńskiego, podczas uroczystości obchodów katyńskich w dniach 9-10.11.2007 r. Policjanci Policji Państwowej zostali pośmiertnie mianowani na stopień aspiranta Policji Państwowej.
Opracowanie merytoryczne
dr Sławomir Jakubczak
Od 8 kwietnia zapraszamy na wystawy:
- na serockim rynku wystawa poświęcona Serockim Katyńczykom
- w ratuszu zaś, wystawa pt. " Zagłada Katyńska".
